REPORTAGE
Riorama 40 – december 2022
Afkoppelingsreglement Stad Lokeren zet burgers aan om hun regenwater maximaal te infiltreren op eigen terrein
Els Middernacht, stad Lokeren: “In Lokeren gaan we voluit voor bovengrondse infiltratiezones. De ondergrond is zand en dus fluctueert het grondwater erg hard”
In Lokeren is sinds 2020 een gemeentelijk reglement van toepassing voor de tussenkomst bij afkoppelingsprojecten. Op zich niets spectaculairs, moest het niet zijn dat dit voornamelijk focust op infiltratie op privaat domein. We hebben hiervoor een gesprek met Els Middernacht, directeur Infrastructuur van de stad Lokeren. VLARIO wil hiermee andere steden en gemeenten inspireren om zo ook
Wat is er uniek aan dit reglement?
Via ons gemeentelijk reglement van 2020 staat expliciet de verplichting tot optimale afkoppeling wanneer de stad een gescheiden riolering in de straat aanlegt en bij de plaatsing van IBA’s. Vooral het principe ‘optimale afkoppeling’ is belangrijk, want dit betekent niet het puur scheiden van regen-en afvalwater dat in Vlaanderen vandaag standaard gebeurt, maar wij willen het regenwater maximaal ter plaatse houden en infiltreren. Met dit reglement stimuleren we dit principe volledig, aldus Els Middernacht. Wij voorzien een financiële tussenkomst tot 100% van de kosten indien het hemelwater wordt geïnfiltreerd op eigen terrein via een bovengrondse infiltratievoorziening. Wanneer er enkel de scheiding wordt doorgevoerd, komt de stad voor 25% in de kosten tegemoet op de regenwaterafvoerleiding. Het totale bedrag voor de werken aan zowel de afvoer van huishoudelijk afvalwater als van de afvoer van hemelwater, waarvoor de stad zal tussenkomen, wordt geplafonneerd op 3.500€.
Is het effect van dit reglement merkbaar? Wordt er veel ingezet op infiltratie?
De projecten waarbij effectief afkoppelingen met infiltratie worden uitgevoerd, zijn momenteel nog in uitvoering. Het grote effect is op dit moment dus nog niet goed voelbaar. We merken wel dat, door het te blijven herhalen en uit te leggen, en door zelf als stad ook het ‘goede voorbeeld’ te geven op openbaar domein, mensen steeds meer beseffen hoe belangrijk dit is. Uiteraard zijn er ook altijd bewoners die moeilijk of soms zelfs helemaal niet te overtuigen zijn, maar dat zullen we vermoedelijk nooit kunnen uitsluiten. Het vraagt veel energie, en af en toe moeten we samen met de bewoners op zoek gaan naar een haalbaar compromis, maar in de meeste gevallen lukt het uiteindelijk toch om een infiltratievoorziening te realiseren.
Wat wordt het meest toegepast qua infiltratieoplossing?
In Lokeren gaan we voluit voor bovengrondse infiltratiezones. De ondergrond is zand en dus fluctueert het grondwater erg hard: in de winter staat dit soms tot -0,5m onder het maaiveld waardoor ondergrondse constructies hun nut helemaal zouden verliezen, al helemaal wanneer burgers die willen wegstoppen onder een dik pak verharding.
Raad je dit reglement aan aan collega gemeenten?
Ja, toch wel! Alhoewel we ons er zeker van bewust zijn dat het nog verder geoptimaliseerd kan worden: je moet samen met de burgers op zoek gaan naar manieren die haalbaar zijn voor beide partijen en dan is niet altijd alles perfect in zwart-witte oplossingen te gieten. We merken dus dat het een document is dat nog verder gefinetuned zal worden. Maar de geest van ons afkoppelingsreglement, daar geloven we heel hard in: het regenwater- en droogteprobleem is iets waar we met z’n allen mee geconfronteerd worden. We gaan het dus ook met z’n allen moeten oplossen. Al te vaak vinden burgers dat het de stad of gemeente is die in een oplossing moet voorzien, maar als je gaat uitrekenen hoe groot de ‘private oppervlakte’ is, dan weet je gewoon dat dat niet realistisch is. Helaas merken we bij burgers nog al te vaak een ‘not in my backyard-houding’, maar met die ingesteldheid geraken we er gewoon niet. Iedereen zal zijn of haar steentje moeten bijdragen en door dit in een reglement te gieten waarbij de stad tegemoet komt wanneer ook de burger mee denkt, denken we dit proces te versnellen.
Communicatie burgers Lokeren
Zelf iets doen?
Wacht niet tot u verplicht wordt om af te koppelen. Elke m² die wordt onthard of afgekoppeld telt! Informeer bij uw gemeente/rioolbeheerder of er subsidies zijn voor het afkoppelen van regenwater of het plaatsen van uw regenwaterput.
Hoe klimaatbestendig is uw perceel? Doe de test op www.groenblauwpeil.be en kom de score op uw perceel te weten voor groen en blauw. De tool geeft u ook enkele tips. Laat u ook inspireren op www.blauwgroenvlaanderen.be.
Vlario vzw
Circulariteit materialen rioleringsstelsel
Een van de doelstellingen van VLARIO is de kwaliteit van de aan te leggen rioleringen verbeteren. In het bijzonder binnen haar werkgroep “Kwaliteitszorg bij keuze van buismateriaal en de aanleg van rioleringen” wordt al vele jaren opvolging, onderzoek en controle uitgevoerd op de kwaliteit van de toegepaste buismaterialen, op de uitvoering en aanleg van rioleringen en finaal het gedrag van de rioleringen in de tijd.
Een aspect waarmee in het verleden bij de keuze van een buismateriaal nog geen rekening werd gehouden is met de “ecologische voetafdruk” bij de productie van het materiaal. Naast de ecologische voetafdruk is er recent een maatschappelijk bewustzijn ontstaan dat er niet verder ongebreideld aan winning of ontginning van grondstoffen kan worden gedaan. In het kader van de bescherming en instandhouding van onze planeet en om de toekomst van onze volgende generaties veilig te stellen, moet er bij de productie van producten naast de ecologische voetafdruk ook het aspect circulariteit en circulaire economie op het einde van de levensloop van een product worden rekening gehouden.
In het kader van toekomstige aanbestedingen is het de bedoeling om via de zogenaamde TOTEM-tool (= tool voor de bepaling van de milieuprestaties) voor elk project tot het best scorende buismateriaal te komen op ecologisch en economisch vlak over het gehele productverloop en toepassing van een buismateriaal (o.a. afhankelijk van het soort af te voeren water, omstandigheden van aanleg, levensduur, productieplaats, LCA, opbraak en recyclage, edm.). Dergelijke tool bestaat reeds en is van kracht bij de keuze van bouwmaterialen voor openbare gebouwen maar moet voor wegenis- en rioleringswerken nog worden ontwikkeld.
Dit moet voor elk buismateriaal worden opgesteld vertrekkende van de grondstofwinning, de ecologische voetafdruk bij productie en aanleg, tot finaal het einde van de levenscyclus, de opbraak, de recycleerbaarheid en hergebruik van het buismateriaal.
De werkgroep “Circulariteit bij rioleringswerken” wenste de ontwikkeling van deze tool voor wegenis-en rioleringswerken. Intussen is deze tool beschikbaar en werd er tijdens de VLARIO contactdagen in detail ingezoomd op dit project. Men hoeft overigens niet bang te zijn dat de PCR simpelweg alleen maar ‘droge’ rekenregels zijn. We hebben een begeleidend document van het hele proces gemaakt. Dat is een soort handleiding, voor met name opdrachtgevers, waarin staat wat men ermee kan doen en hoe men dit voor infrastructuurprojecten kan inzetten.