FEDERATIES  
Riorama 26 – juni 2019

Pleiten voor extra inzet

Vlario-dag

In april vond de jaarlijkse Vlario-dag plaats. Aangezien die dit jaar plaatsvindt in de aanloop naar de verkiezingen, én in een periode waarin gemeentebesturen hun beleidsplannen maken, informeerde Vlario er met name bestuurders over de riolerings- en waterproblematiek.

Twee april vond de jaarlijkse Vlario-dag plaats. Thema was “Burgemeester, uw waterlopen zijn niet proper. En nu?”

Een belangrijke uitdaging is alvast de Europese Kaderrichtlijn Water, die voorschrijft dat tegen 2027 alle rivieren in goede toestand zouden moeten zijn. Op dit moment, echter, voldoet nog geen enkele Vlaamse beek of rivier eraan. Een van de oorzaken is vervuiling door huishoudens: het afvalwater van een op de acht Vlamingen wordt nog steeds ongezuiverd geloosd, in plaats van in rioleringen die het naar rioolwaterzuiveringsinstallaties loodsen.

Prijskaartjes

Steven Van Den Broeck en Peter Aelterman, VMM, stelden dat wat de riolerings- en zuiveringsgraad betreft, al een hele weg is afgelegd. Zo werd in 1998 het water van 2.800.000  inwoners gezuiverd, in 2017 was dat al opgelopen tot 5.350.000. Ook stelden ze vast dat de aanleg van de resterende rioleringen financieel haalbaar is voor minstens de helft tot twee derden van de Vlaamse gemeenten. Maar dat betekent dus wel dat het niet makkelijk is voor de helft tot één derde.

Vlario stelt dat investeringen in saneringsinfrastructuur een prioriteit moet worden in de meerjarenbegroting van de nieuwe gemeentebesturen. 75 procent van de kosten draagt de Vlaamse overheid; de gemeenten kunnen daarnaast nog putten uit de opbrengst van de saneringsbijdrage die consumenten van leidingwater via hun waterfactuur betalen. Ook kunnen ze er eigen middelen in investeren.

Jan Verheeke, secretaris van de Mina-raad, kwam met een paar, persoonlijke, suggesties zoals een goedkope ‘blauwe’ lening aan lokale overheden, een waarborg voor riskante investeringen of, als laatste redmiddel, extra heffingen in de gemeenten die toch nog geld tekort komen.

“De belangrijkste en misschien ook wel grootste uitdaging bestaat erin om de verschillende projecten in een versneld tempo te realiseren.”

Vlaamse overheid

De Vlaamse overheid draagt een deel van de verantwoordelijkheid. Koen Van den Heuvel, Vlaams minister van Omgeving, Natuur en Landbouw: “Door de VMM werd mij een ontwerp van optimalisatieprogramma, op te dragen aan Aquafin, voorgelegd. Dit omvat 140 projecten voor een bedrag van 230 miljoen euro. Het overgrote deel daarvan, 130 miljoen, gaat naar het overnemen van gemeentelijke rioleringsinspanningen via het budget van lokale partijen. Ook via de subsidieprogramma’s voor riolering en individuele zuivering worden de Vlaamse gemeenten ondersteund. We staan op punt om het subsidieprogramma gemeentelijke rioleringen van ongeveer 180 projecten te ondertekenen. Dat gaat over 280 miljoen euro aan investeringskosten waarvan de helft voor rioleringswerken, waarvan 75 % wordt gesubsidieerd. De belangrijkste en misschien ook wel grootste uitdaging bestaat erin om de verschillende projecten in een versneld tempo te realiseren. De gemiddelde doorlooptijd van een project bedraagt momenteel vijf tot zeven jaar.”

Leuven

Tijdens de Vlario-dag werden burgemeesters aangesproken. Maar er kwam er ook één aan het woord: Mohamed Ridouani, burgemeester van Leuven, dat intussen een rioleringsgraad van 99 % heeft. “We staan allemaal hier, collega’s, voor de opmaak van ons meerjarenbudget, maar er zijn mogelijkheden om die investeringen te spreiden en eventueel andere financieringsmechanismen te hanteren. Als u denkt: in onze gemeente zijn we bezig met de opmaak van dergelijke plannen, en we willen langsgaan in Leuven om te zien hoe zij dat doen, wel, we kunnen van mekaar leren en staan daar zeker voor open.”

Ruimte voor water

Robin De Smedt, Departement Omgeving Vlaanderen, had het over het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen. “Er zijn veel studies die materiaal bieden om mensen te sensibiliseren en hen de voordelen ervan te doen inzien”, verzekerde hij. Hij toonde een tabel die de baten weergeeft van een betonstop en terugdringen van ‘Urban Sprawl’: ongebreidelde uitbreiding van stad of voorstad over grote landoppervlakten.

Bruno Samain, dienst Integraal Waterbeleid Provincie Oost-Vlaanderen, kwam met het pleidooi om de watertoets niet te doen ná het ontwerp, maar water als ontwerpcriterium te nemen; bij uittekenen en ontwikkelen van een verkaveling moet het watersysteem dienst doen als sturend element.

Burgers

De burger meekrijgen in het verhaal is een deel van de uitdaging. Inspiratie ter zake gaf Elina Bennetsen, voorzitster Gents Milieufront. Ze vertelde over de resultaten van burgerinitiatieven: “We hebben vorig jaar meer dan 540 geveltuinen aangelegd met onze geveltuinbrigade. Dat is een project gefinancierd door de burgerbudgetten, een soort burgerbegroting van de stad. We komen met onze bakfiets, breekhamer en plantgoed naar elke Gentenaar die ons een mailtje stuurt met de boodschap: ik wil een geveltuin. Nu, de oppervlakte van een geveltuin is niet zo groot, maar we hebben dat kunnen opschalen.“

Dat opschalen ging als volgt. Bewoners van een Gentse straat hebben samen met vrijwilligers van GMF de handen uit de mouwen gestoken om stenen weg te halen zodat plaats kwam voor groen en een waterdoorlatende bodem. Het ging over elf voor- en geveltuinen, in totaal goed voor zo’n 80 m² ontharde ruimte.

“Niemand zal de komende jaren aan de gevolgen van de klimaatverandering ontsnappen.”

Doorlooptijd

Het kwam regelmatig terug op de Vlario-dag: crux is de doorlooptijd van projecten. Die is te lang, en daardoor stijgt de Vlaamse zuiveringsgraad te traag. Ook Carl Verelst, voorzitter van werkgroep Projectmanagement bij Vlario, betreurt dat. Hij pleitte voor de invoering van een ‘doorlooptijdtoets’: “Bij elke beslissing die je neemt, en bij elke beslissing die je nog niet durft te nemen of bij elke beslissing die je uitstelt, denk je best eens: welk effect heeft dat op mijn doorlooptijd van dat project?”

Slotwoord

Wendy Francken, directeur van Vlario, sloot de dag af. “Het is verontrustend te moeten vaststellen dat heel wat gemeenten ten gevolge van de overdracht van hun rioleringsstelsels veronderstellen daardoor ontslagen te zijn van elke verantwoordelijkheid dienaangaande”, betreurde ze. “En met z’n allen hebben we moeten vaststellen dat water opnieuw geen thema was bij de gemeenteraadsverkiezingen. Toch zal niemand de komende jaren aan de gevolgen van de klimaatverandering ontsnappen. We krijgen met extremer weer te maken: meer hitte, meer droogte, afgewisseld met regen en stormen in vormen en intensiteiten die we nog niet kennen. Vandaag vinden we buien waarbij in één keer 40 tot 60 millimeter neerslag naar beneden komt, al heftig. Volgens deskundigen moeten we in de toekomst rekening houden met buien van meer dan 90 millimeter per uur.” Ze besloot: “Burgemeesters, uw riolering zal altijd onze zorg zijn en uw verantwoordelijkheid. Laten we de krachten bundelen en samen gaan voor zuiver water.”

Door Koen Vandepopuliere

Foto’s Vlario

www.vlario.be/